2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

Hiszpania nie posiada tylko jednego małżeńskiego ustroju majątkowego bądź zbioru przepisów prawnych, tak więc odpowiedzi będą odnosić się w szczególności do hiszpańskiego kodeksu cywilnego (z wyjątkiem omówienia przepisów wspólnot autonomicznych w pkt 2.7).

Właściwym małżeńskim ustrojem majątkowym jest ustrój wskazany przez małżonków w umowie majątkowej małżeńskiej ( art. 1315 k.c.) [wspólność nabytków (sociedad de gananciales), rozdzielność majątkowa lub udział w nabytkach]. W razie braku umowy właściwym małżeńskim ustrojem majątkowym jest wspólność nabytków( art. 1316 k.c.). W tym ustroju nabytki i korzyści uzyskane przez każdego z małżonków w czasie stosowania ustroju są w rezultacie wspólne i po ustaniu ustroju podlegają podziałowi na równe częśc ( art. 1344 k.c.). Ustrój ten przewiduje istnienie zarówno osobistego, jak i wspólnego majątku i umożliwia zmianę statusu majątku z osobistego na wspólny i odwrotnie w drodze porozumienia między małżonkami, mającego postać aktu notarialnego. Przedmioty majątkowe uważane za osobiste wyszczególniono w art. 1346 k.c. Należą do nich przedmioty wniesione do małżeństwa przez małżonka oraz nabyte pod tytułem darmym w czasie trwania małżeństwa.

Przedmioty majątkowe uważane za wspólne wyszczególniono w art. 1347 k.c. Co do rozporządzania majątkiem, każdy z małżonków ma swobodę rozporządzania swoimi przedmiotami majątkowymi i nie odpowiada za długi drugiego małżonka ( art. 1373 k.c.).

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

W przypadku wspólności nabytków istnieją domniemania prawne dotyczące stosunków prawnych (o ile nie zostanie udowodnione inaczej, zakłada się, że przedmioty majątkowe są wspólne (art. 1361 k.c.).

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Sporządzenie spisu inwentarza przed zawarciem małżeństwa nie jest konieczne, ale przydatne. Taki spis jest jednak wymagamy po rozwiązaniu wspólności majątkowej i przed likwidacją majątku (art. 1396 k.c.). Jest również wymagany w przypadku rozwiązania wspólności nabytków decyzją prawną i toczącego się sporu dotyczącego przyczyny rozwiązania ( art. 1394 k.c.).

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Zarządzanie majątkiem wspólnym (nabytkami) jest regulowane w art. 1375–1391 k.c. Każdy małżonek zarządza swoimi majątkiem osobistym (aczkolwiek stosuje się specjalne przepisy dotyczące miejsca zamieszkania rodziny, zgodnie z którymi zawsze niezbędna jest zgoda obojga małżonków ( art. 1320 k.c.). Majątkiem wspólnym zarządzają wspólnie oboje małżonkowie (art. 1375 k.c.), o ile nie uzgodnili inaczej w umowie majątkowej małżeńskiej. W zasadzie podczas małżeństwa małżonkowie mogą swobodnie rozporządzać majątkiem osobistym.

Jeden małżonek może zarządzać i rozporządzać majątkiem wspólnym sam, jako osoba zarządzająca gospodarstwem domowym (art. 1319 k.c. i art. 1365 k.c.), z wyłączeniem mieszkania rodziny [nawet jeśli należy ono do tylko jednego małżonka, wymagana jest zgoda drugiego (art. 1320 k.c. )].

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

W przypadkach niewchodzących w zakres odpowiedzialności osoby zarządzającej gospodarstwem domowym, rozporządzanie majątkiem wspólnym wymaga zgody obojga małżonków, niemniej w niektórych okolicznościach zamiast małżonka zgody może udzielić sąd ( art. 1377 k.c.). W razie braku zgody drugi małżonek może unieważnić takie rozporządzenia majątkiem (art. 1322 i 1377 k.c.). W przypadku rozporządzenia pod tytułem darmym zawsze wymagana jest zgoda obojga małżonków, gdyż w przeciwnym razie rozporządzenie jest nieważne i bezskuteczne ( art. 1378 k.c.). Kodeks określa również zasady postępowania w przypadku oszustw ze szkodą dla praw drugiego małżonka (art. 1391 k.c.).

Każda transakcja przeprowadzona przez jednego małżonka jest wiążąca dla drugiego małżonka tylko w przypadku jego wyraźnej lub dorozumianej zgody na taką transakcję. W przeciwnym razie transakcja może zostać unieważniona (art. 1322 k.c.), a w przypadku oszustwa odwołana ( art. 1391 k.c.).

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Za swoje indywidualne długi małżonek odpowiada sam i do ich zaspokojenia można wykorzystać tylko jego majątek osobisty, jeśli jednak jest on niewystarczający, wierzyciele mogą wystąpić z roszczeniami dotyczącymi jego udziału w majątku wspólnym ( art. 1373 k.c.). W takich przypadkach wspólność majątkowa podlega rozwiązaniu i od tego momentu do małżonków ma zastosowanie ustrój rozdzielności majątkowej ( art. 1374 k.c.).

Majątek wspólny można wykorzystać na pokrycie kosztów wspólnego pożycia ( art. 1318 k.c.) i potrzeb rodziny, zwykły zarząd majątkiem i wykonywanie zawodu lub pracy małżonków (art. 1362 k.c.). Zobowiązania zaciągnięte przez jednego małżonka jako osobę zarządzającą gospodarstwem domowym mogą być zaspokojone z majątku wspólnego, majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem oraz, subsydiarnie, z majątku osobistego drugiego małżonka ( art. 1319 k.c.). Roszczenia wierzycieli mogą być zawsze zaspokojone z majątku wspólnego (art. 1365 k.c.). Małżonek, który zaspokoił wspólne zobowiązanie ze swojego majątku osobistego, ma prawo do uzyskania zwrotu z majątku wspólnego ( art. 1364 k.c.).

Istnieją również ustawowe małżeńskie ustroje majątkowe we wspólnotach autonomicznych (regionach):

• Aragonia: Obowiązuje swoboda zawierania umów (art. 195 Código Civil Foral de Aragón). Właściwy ustrój [rozdzielność majątkowa (art. 203–209) lub consorcial aragonés, ustrój podobny do wspólności nabytków] można określić w umowie majątkowej małżeńskiej, mającej postać dokumentu urzędowego. W razie braku umowy stosuje się consorcial aragonés (art. 210–270 Código Civil Foral de Aragón).
• Katalonia: W razie braku umowy stosuje się ustrój rozdzielności majątkowej (art. 231–10 kodeksu cywilnego regionu autonomicznego Katalonii). Jest on regulowany w art. 231-11 do art. 231-30 kodeksu cywilnego regionu autonomicznego Katalonii .
• Baleary: W razie braku umowy stosuje się ustrójrozdzielnościmajątkowej ( art. 67 Compilación Baleares).
• Nawarra: Małżonkowie mogą wybrać rozdzielność majątkową lub pełną wspólność majątkową. W razie braku umowy stosuje się sociedad familiar de conquistas, ustrój wspólności nabytków podobny do sociedad de gananciales przewidzianego w kodeksie cywilnym ( Ley 82 de Compilación Navarra).
• Kraj Basków: Zgodnie z art. 93-111 Ley De Derecho Civil Foral País Vasco, małżonkowie mają swobodę zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej. W razie braku umowy zastosowanie ma ustrój regionalny (comunicación foral), którym jest pełna wspólność majątkowa (regulowana w art. 93-111 Ley De Derecho Civil Foral Vasco). W miejscowościach i wsiach objętych wyłączeniami (art. 6 Ley Derecho Civil Foral de Vizcaya, regionalne prawo cywilne prowincji Vizcaya) stosuje się jednak wspólne prawo hiszpańskie (sociedad de gananciales określony w kodeksie cywilnym, w razie braku umowy).
• Galicja: Właściwy ustrój określa się w umowie majątkowej małżeńskiej. W razie braku umowy stosuje się sociedad de gananciales ( art. 171 Ley Derecho Civil de Galicia).
• Walencja:Obowiązuje pełna swoboda i równość małżonków, którzy mogą zdecydować się na zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej. W razie braku umowy stosuje się rozdzielność majątkową (Ley de Régimen Económico Matrimonial Valenciano).

Print this topic

back to top