2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

Ustawowym małżeńskim ustrojem majątkowym jest wspólność majątkowa (art. 159 włoskiego kodeksu cywilnego).

Ustrój wspólności ustawowej przewiduje istnienie majątku wspólnego, majątku osobistego i majątku o odroczonej wspólności.

Przedmioty majątkowe nabyte osobno lub wspólnie przez małżonków po zawarciu małżeństwa wchodzą w skład majątku wspólnego, z wyjątkiem składników majątku osobistego oraz składników majątku objętego odroczoną wspólnością (art. 177 Kodeksu cywilnego).

Do majątku osobistego zalicza się:

• a. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa lub przyjęciem ustroju wspólności majątkowej;
• b. przedmioty majątkowe nabyte tytułem darowizny lub spadku po zawarciu małżeństwa, o ile w akcie darowizny lub testamencie nie określono, że dane przedmioty majątkowe mają stanowić składniki majątku wspólnego;
• c. przedmioty majątkowe przeznaczone wyłącznie do użytku osobistego małżonka oraz ich przynależności;
• d. przedmioty majątkowe potrzebne małżonkowi do wykonywania zawodu;
• e. przedmioty majątkowe otrzymane tytułem odszkodowania za szkodę oraz świadczenia rentowe związane z częściową lub całkowitą niezdolnością do pracy;
• f. przedmioty majątkowe nabyte w drodze zapłaty lub wymiany za wyżej wymienione przedmioty, jeżeli zostało to wyraźnie oświadczone w chwili nabycia.

Do wyłączenia ze wspólnego majątku przedmiotów majątkowych ruchomych i nieruchomych wymienionych w lit. c), d) i f) powyżej, zarejestrowanych w odpowiednim rejestrze majątkowym i nabytych po zawarciu małżeństwa, wymagane jest oświadczenie woli o wyłączeniu ze wspólnego majątku towarzyszące czynności ich nabycia, złożone w obecności współmałżonka (art. 179 kodeksu cywilnego).

Do przedmiotów majątkowych objętych odroczoną wspólnością zalicza się:

• pożytki z majątku osobistego współmałżonków oraz zyski z ich działalności indywidualnej, jeżeli wciąż występują w chwili ustania wspólności [art. 177 lit. b) i c) kodeksu cywilnego];
• przedmioty majątkowe przeznaczone do prowadzenia przedsiębiorstwa jednego z małżonków, jeżeli przedsiębiorstwo zostało zawiązane po zawarciu małżeństwa, jak również wzrost wartości przedsiębiorstwa zawiązanego przed zawarciem małżeństwa, jeżeli wciąż występują w chwili ustania wspólności (art. 178 kodeksu cywilnego).

Wspólność odroczona znajduje zastosowanie tylko w razie ustania wspólności majątkowej. Zależnie od dominującego poglądu w doktrynie, nie oznacza ona faktycznej współwłasności rzeczy lub praw, lecz jedynie prawo małżonka do spłaty jego zobowiązań przez drugiego małżonka (właściciela) do wysokości równej połowie wartości majątku. W przypadku gdy wartości tej nie określono w drodze umowy się, ustala ją sąd.

Na gruncie prawa spadkowego oznacza to obciążenie małżonka pozostającego przy życiu długiem zmarłego małżonka.

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

Jeżeli nie zostanie wykazane inaczej, rzeczy ruchome zalicza się do wspólnego majątku (art. 195 kodeksu cywilnego).

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Małżonkowie nie maja obowiązku sporządzać spisu inwentarza.

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Zarząd wspólnym majątkiem może wykonywać samodzielnie każdy współmałżonek.

Niemniej czynności wykraczające poza zakres zwykłego zarządu oraz polegające na zawieraniu umów przewidujących przyznanie lub nabycie osobistych praw do korzystania i pobierania pożytków wykonują wspólnie oboje małżonkowie. Podobnie oboje małżonkowie wspólnie ustanawiają pełnomocnika do reprezentowania w postępowaniu sądowym w powiązanych sprawach (art. 180 kodeksu cywilnego).

W przypadku rzeczy ruchomych lub nieruchomych figurujących w publicznym rejestrze majątkowym, ważność czynności rozporządzającej taką rzeczą (sprzedaż itp.) wykonanej bez wymaganej zgody współmałżonka może podważyć współmałżonek, którego zgoda była wymagana, w ciągu roku od daty powzięcia wiadomości o czynności, oraz w każdym razie w ciągu roku od przeniesienia; w innym przypadku małżonek działający bez zgody współmałżonka musi na żądanie współmałżonka przywrócić stan wspólnego majątku sprzed wykonania czynności, a jeżeli to niemożliwe, zapłacić równowartość zubożenia (art. 184 kodeksu cywilnego).

Małżonek nie może rozporządzać swoim udziałem we wspólnym majątku do czasu prawnego ustania wspólności majątkowej.

Jeżeli małżonek odmawia udzielenia zgody na wykonanie czynności, jest nieobecny lub w inny sposób niezdolny do jej wydania, drugi małżonek może wystąpić o zezwolenie sądu na wykonanie koniecznych czynności (art. 181 i 182 kodeksu cywilnego). Ponadto sędzia może pozbawić jednego z małżonków zarządu wspólnym majątkiem, jeżeli zostanie wykazane, że zarządzał nim nieudolnie (art. 183 kodeksu cywilnego). W przypadkach bezwzględnej lub względnej niezdolności lub nieudolnego zarządu jednego z małżonków sędzia może orzec przymusową rozdzielność majątkową, należącą do przesłanek ustania wspólności majątkowej (art. 193 kodeksu cywilnego).

Czynności zarządu i czynności rozporządzające majątkiem osobistym oraz przedmiotami objętymi wspólnością odroczoną właściciel będzie sprawował samodzielnie (art. 185 kodeksu cywilnego).

Nie istnieją przepisy szczególne dotyczące wspólnego miejsca zamieszkania małżonków ani nie przewidziano szczególnej ochrony praw małżonka niebędącego właścicielem takiego miejsca zamieszkania.

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

Czynności zwykłego zarządu wspólnym majątkiem może wykonywać każdy z małżonków samodzielnie (art. 180 kodeksu cywilnego). Za zobowiązania zaciągnięte w interesie rodziny odpowiada się wspólnym majątkiem, nawet jeśli jeden z małżonków zaciągnął je samodzielnie (art. 186 kodeksu cywilnego).

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

W przypadku gdy wierzyciel nie może w pełni zaspokoić się z majątku osobistego małżonka, to dług – o ile został zaciągnięty przez jednego z małżonków po zawarciu małżeństwa oraz należy do czynności wykraczających poza zwykły zarząd, wykonanych bez zgody współmałżonka – obciąża majątek wspólny do wysokości odpowiadającej wartości udziału małżonka w zobowiązaniu (art. 189 kodeksu cywilnego).

Wierzyciele osobiści jednego z małżonków, nawet jeśli dług powstał przed zawarciem małżeństwa, mogą żądać zaspokojenia subsydiarnie z majątku wspólnego do wysokości odpowiadającej wartości udziału małżonka w zobowiązaniu W przypadkach niezabezpieczonych wierzytelności wierzyciele ze zobowiązań obciążających wspólny majątek mają pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi małżonków (art. 189 kodeksu cywilnego).

Wierzyciele ze zobowiązań obciążających wspólny majątek, w przypadku gdy wspólny majątek nie wystarcza na pokrycie wierzytelności, mogą subsydiarnie żądać zaspokojenia z majątków osobistych małżonków, do wysokości równej połowie wartości roszczenia (art. 190 kodeksu cywilnego).

Print this topic

back to top