Rozporządzenie Bruksela II bis określa zasady jurysdykcji bezpośredniej w odniesieniu do postępowania rozwodowego, separacji sądowej i unieważnienia małżeństwa. Rozporządzenie to nie obejmuje sporów dotyczących wyłącznie konsekwencji majątkowych małżeństwa. Sędziowie zobowiązani są przy określaniu właściwości sądów francuskich do stosowania zasad jurysdykcji wynikających z tego rozporządzenia przed zastosowaniem krajowych zasad jurysdykcji.

Rozporządzenie Bruksela II bis przyznaje powodowi możliwość wyboru pomiędzy dwoma głównymi kryteriami określania jurysdykcji, zwyczajowym miejscem zamieszkania ([art. 3 ust. 1 lit. a)] i obywatelstwem [art. 3 ust. 1 lit. b)]. W rezultacie powód może wybrać spośród siedmiu rodzajów jurysdykcji (sąd kasacyjny, wydział I cywilny, 24 września 2008 r., apelacja nr 07-20.248).

W przypadku sporów odnoszących się wyłącznie do konsekwencji majątkowych małżeństwa, jurysdykcja międzynarodowa określana jest na podstawie zasad w tym zakresie obowiązujących w prawie krajowym.

W prawie krajowym sąd rodzinny jest wyłącznie właściwy w sprawach z zakresu stosunków osobistych. Sądem właściwym jest sąd właściwy dla miejsca zamieszkania małżonków. W przypadku osobnych miejsc zamieszkania, właściwym sądem rodzinnym jest sąd właściwy dla miejsca zamieszkania małżonka zwyczajowo mieszkającego z małoletnimi dziećmi, a w pozostałych przypadkach sąd rodzinny właściwy dla miejsca zamieszkania małżonka, który nie wniósł o rozwód (art. 1070 kodeksu postępowania cywilnego).

Sąd francuski może być sądem właściwym również w przypadku, gdy jedna ze stron sporu posiada obywatelstwo francuskie (art. 14 i art. 15 kodeksu cywilnego).

W przypadku postępowań, wyroków i aktów odpowiednio wszczętych, wydanych i sporządzonych nie wcześniej niż 29 stycznia 2019 r., bez względu na datę zawarcia związku małżeńskiego, stosuje się rozporządzenie Rady (UE) 2016/1103 z 24 czerwca 2016 r.

Wspomniane rozporządzenie przewiduje następujące organy właściwe:

- w sprawach dotyczących małżeńskiego ustroju majątkowego w przypadku śmierci jednego z małżonków właściwy jest sąd spadku (art. 4);

- w sprawach dotyczących małżeńskiego ustroju majątkowego w przypadku wniesienia pozwu o rozwód, separację prawną lub o unieważnienie małżeństwa właściwe co do zasady są sądy orzekające w przypadku sporów małżeńskich;

- w innych przypadkach małżonkowie mogą dojść do porozumienia, że właściwe będą organy państwa członkowskiego, którego prawo jest prawem właściwym lub organy państwa członkowskiego, w którym zawarty został związek małżeński. Odpowiednie porozumienie należy sporządzić w formie pisemnej, opatrzyć datą i podpisami stron. W braku porozumienia co do zasady właściwe do rozpatrywania wszelkich kwestii dotyczących obowiązujących w państwie członkowskim małżeńskich ustrojów majątkowych, z wyłączeniem przypadków związanych ze śmiercią jednego z małżonków oraz sporów małżeńskich, są sądy państwa członkowskiego:

• w którym małżonkowie mają wspólne miejsce zwykłego pobytu z chwilą wniesienia sprawy do sądu lub jeżeli nie zachodzi ta okoliczność
• w którym małżonkowie mieli ostanie wspólne miejsce zwykłego pobytu, o ile jedno z nich nadal tam zamieszkuje lub jeżeli nie zachodzi ta okoliczność
• w którym pozwany ma miejsce zwykłego pobytu lub jeżeli nie zachodzi ta okoliczność
• którego obywatelstwo posiadają oboje małżonkowie.

Notariuszy francuskich nie obowiązują powyższe zasady dotyczące jurysdykcji z wyjątkiem postępowań spornych, co oznacza, że mają oni swobodę działania, np. przy sporządzaniu małżeńskich umów majątkowych lub porozumień o wyborze prawa właściwego.

Print this topic

back to top