5 Jakie są skutki rozwodu/separacji?
5.1. W jaki sposób dzielony jest majątek (prawa in rem)?
Jeżeli w umowie nie ustalono inaczej, ustanie małżeństwa oznacza również ustanie wspólności majątkowej, co prowadzi do podziału majątku (§ 148 ust.1 OZ). Podział majątku następuje w drodze umowy między małżonkami bądź orzeczenia sądu wydanego na wniosek jednego z małżonków. W obu przypadkach domniemywa się, że udziały obojga małżonków są równe. Każdemu z małżonków przysługuje zwrot nakładów poniesionych z majątku odrębnego na wspólny majątek, oraz ciąży na nim obowiązek zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny. Przy podziale majątku w szczególności uwzględnia się potrzeby małoletnich dzieci, sposób, w jaki każdy z małżonków sprawował opiekę nad rodziną oraz to, jak każdy z małżonków przyczynił się do nabycia i zachowania wspólnego majątku. Oceniając stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania wspólnego majątku uwzględnia się udział w opiece nad wspólnymi dziećmi oraz w utrzymaniu wspólnego gospodarstwa domowego (§ 150 OZ).
Jeżeli w ciągu trzech lat od ustania wspólności majątkowej nie zostanie zawarta żadna umowa w kwestii podziału majątku i żaden z małżonków nie wystąpi do sądu z wnioskiem o podział majątku, to uznaje się, że wyłączna własność rzeczy ruchomych z majątku wspólnego przypada małżonkowi, który je użytkuje do potrzeb własnych, rodziny lub gospodarstwa domowego. Inne rzeczy ruchome i nieruchome i nieruchome stanowią współwłasność w częściach równych. To samo dotyczy pozostały praw majątkowych małżonków, takich jak uprawnienia z tytułu wspólnych depozytów i wierzytelności (§ 149 ust. 4 OZ).
5.2. Kto odpowiada za istniejące zobowiązania po rozwodzie/separacji?
Po upływie trzyletniego okresu bezczynności powstaje również domniemanie, że byli małżonkowie są w równych częściach odpowiedzialni za zobowiązania. W przypadku podziału majątku w drodze umowy pozasądowej między małżonkami lub w postępowaniu sądowym rozstrzyga się również odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w czasie trwania małżeństwa oraz wynikające ze wspólnego zarządu majątkiem. Takie rozstrzygnięcie jest skuteczne wyłącznie między małżonkami, a nie wobec osób trzecich. Zatem osoby trzecie mogą żądać zaspokojenia wierzytelności od każdego z byłych małżonków.
5.3. Czy małżonek ma prawo do żądania wypłaty wyrównania?
Każdy z małżonków może żądać zwrotu nakładów poniesionych na wspólny majątek z jego majątku osobistego. Roszczenie o zwrot nakładów powinno zostać zaspokojone z udziału drugiego małżonka we wspólnym majątku.
W trakcie podziału wspólnego majątku jego składniki dzieli się miedzy małżonków proporcjonalnie do przypadających im udziałów. Jeżeli wartość składników majątku objętych przez jednego z małżonków przekracza jego udział we wspólnym majątku, to ma on obowiązek zwrotu różnicy na rzecz drugiego małżonka w formie pieniężnej.
