2 Υπάρχει νόμιμο καθεστώς που να διέπει τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων και, εφόσον υπάρχει, τι προβλέπει;
2.1. Παρακαλούμε περιγράψτε τις γενικές αρχές: Ποια αγαθά αποτελούν μέρος της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων; Ποια αγαθά αποτελούν μέρος των ξεχωριστών περιουσιών των συζύγων;
Κατά τη σύναψη του γάμου, οι σύζυγοι είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν το καθεστώς που θα διέπει τις περιουσιακές σχέσεις τους. Μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στο καθεστώς της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων, το καθεστώς της κοινοκτημοσύνης αποκτημάτων ή το καθεστώς περιουσιακής αυτοτέλειας.
Εάν οι σύζυγοι δεν έχουν επιλέξει το καθεστώς που θα διέπει τις περιουσιακές σχέσεις τους κατά τη σύναψη του γάμου ή με τη σύναψη γαμικού συμφώνου, θεωρείται δεδομένο ότι ισχύει το νομικό καθεστώς της κοινοκτημοσύνης των περιουσιακών στοιχείων. Σύμφωνα με αυτό το καθεστώς, τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτώνται κατά τη διάρκεια του γάμου θεωρούνται κοινή περιουσία των συζύγων. Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων, τα ακόλουθα θεωρούνται ξεχωριστά περιουσιακά στοιχεία:
- προσωπικά υπάρχοντα (π.χ. ενδύματα)
- περιουσιακά στοιχεία που άνηκαν σε έναν εκ των συζύγων πριν από το γάμο
- περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου εκ χαριστικής αιτίας (όπως δωρεά ή κληρονομιά)·
- περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν βάσει δικαιώματος που ανήκει σε περιουσιακά στοιχεία ενός εκ των συζύγων ή ως αντάλλαγμα για περιουσιακά στοιχεία ενός εκ των συζύγων.
Ο διαχωρισμός της κοινής περιουσίας μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αφού λήξει το καθεστώς της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων (είτε με το θάνατο ενός εκ των συζύγων είτε με διαζύγιο είτε με τη σύναψη γαμικού συμφώνου με το οποίο θεσπίζεται διαφορετικό περιουσιακό καθεστώς).
Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης αποκτημάτων και του καθεστώτος περιουσιακής αυτοτέλειας, δεν υπάρχει κοινή περιουσία των συζύγων.
(Πράξη περί οικογενειακού δικαίου της Εσθονίας)
2.2. Υπάρχουν νομικές προϋποθέσεις σχετικά με την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων;
Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων, τα περιουσιακά στοιχεία θεωρείται ότι περιλαμβάνονται στην κοινή περιουσία των συζύγων μέχρι απόδειξης του εναντίου.
2.3. Οι σύζυγοι πρέπει να προβούν σε απογραφή των περιουσιακών στοιχείων; Εάν ναι, πότε και με ποιον τρόπο;
Δεν χρειάζεται να πραγματοποιηθεί απογραφή περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του καθεστώτος κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων και περιουσιακής αυτοτέλειας, αλλά θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του καθεστώτος κοινοκτημοσύνης αποκτημάτων (βλ. 5.3.).
2.4. Ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων; Ποιος έχει δικαίωμα διάθεσης των περιουσιακών στοιχείων; Μπορεί ένας εκ των συζύγων να διαθέσει/διαχειριστεί την περιουσία μόνος του ή είναι απαραίτητη η συναίνεση του έτερου συζύγου (π.χ. στις περιπτώσεις διάθεσης της οικίας των συζύγων); Ποια είναι η επίδραση ενδεχόμενης απουσίας συναίνεσης στην εγκυρότητα μιας νομικής συναλλαγής και στο αντιτάξιμο κατά τρίτων;
Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων, οι σύζυγοι ασκούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που συνδέονται με την κοινή περιουσία τους από κοινού ή με τη συναίνεση του ετέρου συζύγου. Για τις συναλλαγές που αφορούν σε κινητά περιουσιακά στοιχεία ή σε δικαίωμα που συνδέεται με την κοινή περιουσία των συζύγων, θεωρείται δεδομένη η συναίνεση του ετέρου συζύγου (η συναίνεση δεν θεωρείται δεδομένη για συναλλαγές σχετικές με ακίνητα περιουσιακά στοιχεία). Ένας σύζυγος μπορεί να διενεργεί συναλλαγές με αντικείμενο την κοινή περιουσία με στόχο την ικανοποίηση καθημερινών αναγκών της οικογένειας αυτόνομα και χωρίς τη συναίνεση του ετέρου συζύγου.
Μια συναλλαγή με αντικείμενο την κοινή ακίνητη περιουσία χωρίς τη συναίνεση του ετέρου συζύγου είναι άκυρη και χωρίς νομική ισχύ.
Κάθε σύζυγος διαχειρίζεται ανεξάρτητα την περιουσία του/της με δικά του/της έξοδα, χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του ετέρου συζύγου. Κάθε σύζυγος μπορεί να διαθέτει κατοικία η οποία αποτελεί ίδιο περιουσιακό στοιχείο του συζύγου και χρησιμοποιείται ως οικογενειακή στέγη ή χρησιμοποιείται χωριστά από τον σύζυγο που δεν είναι ιδιοκτήτης της και να παραχωρεί τη χρήση αυτής σε τρίτο ή να καταγγέλλει την έννομη σχέση στην οποία βασίζεται η χρήση αυτής μόνον με τη συγκατάθεση του ετέρου συζύγου, εάν η κυριότητα επί της κατοικίας αποκτήθηκε μετά την 01.01.2015. Συναλλαγή χωρίς τη συναίνεση του συζύγου είναι άκυρη, εκτός εάν πρόκειται για κατοικίες που αποκτήθηκαν πριν την 01.01.2015.
Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης αποκτημάτων, τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στον ένα σύζυγο αποτελούν την ξεχωριστή περιουσία του/της, την οποία μόνο ο/η σύζυγος που έχει την ιδιοκτησία μπορεί να διαθέσει ανεξάρτητα (χωρίς τη συναίνεση του ετέρου συζύγου), χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αν η περιουσία αποκτήθηκε πριν από το γάμο ή κατά τη διάρκεια αυτού. Ωστόσο, για να διενεργηθούν συναλλαγές που αφορούν την κατοικία που χρησιμοποιείται για τη στέγαση της οικογένειας ή που χρησιμοποιείται από τον μη κύριο σύζυγο, απαιτείται η συναίνεση του τελευταίου. Εάν διενεργηθεί συναλλαγή αυτού του είδους χωρίς τη συναίνεση του μη κυρίου συζύγου είναι άκυρη και ο έτερος σύζυγος δικαιούται να ασκήσει αγωγή η οποία απορρέει από την ακυρότητα της διάθεσης κατά του τρίτου.
Κάθε σύζυγος διαχειρίζεται τη δική του/της ξεχωριστή περιουσία ανεξάρτητα με δικά του/της έξοδα.
Στο πλαίσιο του καθεστώτος περιουσιακής αυτοτέλειας, αναφορικά με τις περιουσιακές σχέσεις τους, οι σύζυγοι αντιμετωπίζονται όπως εάν δεν ήταν παντρεμένοι και κάθε σύζυγος διαχειρίζεται και διαθέτει την περιουσία του/της ανεξάρτητα με δικά του/της έξοδα.
2.5. Υπάρχουν δικαιοπραξίες που καταρτίζονται από τον ένα σύζυγο αλλά δεσμεύουν και τον άλλο;
Ανεξάρτητα από το καθεστώς που έχει επιλεγεί να διέπει τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων, οι σύζυγοι υπέχουν αλληλέγγυα ευθύνη από τις συναλλαγές που διενεργούνται από τον ένα σύζυγο για τη διαχείριση του κοινού νοικοκυριού, προς όφελος των παιδιών ή για την κάλυψη άλλων συνηθισμένων αναγκών της οικογένειας (για παράδειγμα, εάν ένας σύζυγος συνάψει δάνειο για το οικογενειακό συμφέρον, ο έτερος σύζυγος είναι αλληλέγγυα ευθυνόμενος. Το ποσό της συναλλαγής δεν μπορεί να υπερβαίνει το όριο που αναλογεί στις συνθήκες διαβίωσης των συζύγων.
2.6. Ποιος είναι υπεύθυνος για χρέη που συνάφθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου; Ποια περιουσιακά στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι πιστωτές προκειμένου να ικανοποιήσουν τις αξιώσεις τους;
Ανεξάρτητα από το καθεστώς που έχει επιλεγεί να διέπει τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων, ένας σύζυγος θα είναι υπεύθυνος για τις υποχρεώσεις που βαρύνουν τον έτερο σύζυγο μόνο στο βαθμό που ο έτερος σύζυγος μπορεί να εκπροσωπεί ή να δεσμεύει τον/τη σύζυγο με τις πράξεις του/της.
Στο πλαίσιο του καθεστώτος της κοινοκτημοσύνης περιουσιακών στοιχείων, οι σύζυγοι ευθύνονται πλήρως έναντι τρίτων με την ξεχωριστή και την κοινή περιουσία τους για τα ακόλουθα:
- υποχρεώσεις που ο ένας εκ των συζύγων έχει αναλάβει για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της οικογένειας
- εκπλήρωση αλληλέγγυων υποχρεώσεων που έχει αναλάβει ο ένας εκ των συζύγων
- υποχρεώσεις για τις οποίες ο ένας σύζυγος έχει συμφωνήσει με τρίτα μέρη να ευθύνεται με την ξεχωριστή και την κοινή περιουσία (η συναίνεση του ετέρου συζύγου είναι απαραίτητη).
Στην περίπτωση άλλων υποχρεώσεων, κάθε σύζυγος ευθύνεται με την ξεχωριστή περιουσία του/της και το ήμισυ της κοινής περιουσίας (δηλαδή το μερίδιό του/της). Ο πιστωτής μπορεί να ζητήσει το διαχωρισμό της κοινής περιουσίας αν αποδειχθεί ότι η ξεχωριστή περιουσία του οφειλέτη συζύγου δεν επαρκεί για να απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις του.