1 Welke wet is van toepassing?
1.1. Welk recht is van toepassing op het vermogen van de echtgenoten? Welke criteria/regels worden gebruikt om het toepasselijke recht te bepalen? Welke internationale verdragen moeten worden gerespecteerd met betrekking tot bepaalde landen?
Voor huwelijken gesloten tot en met 28 januari 2019 zijn het huwelijksvermogensstelsel en het huwelijkscontract/de huwelijkse voorwaarden van de echtgenoten onderworpen aan het gemeenschappelijke nationale recht van de echtgenoten op het ogenblik van de huwelijkssluiting. Als de echtgenoten niet dezelfde nationaliteit hebben, is het recht van het land waar hun gemeenschappelijke gewone verblijfplaats is gevestigd op het ogenblik van het huwelijk van toepassing. Als ze ook geen gemeenschappelijke gewone verblijfplaats hebben, is het recht van het land waar het echtpaar voor het eerst verblijft van toepassing (Art. 53 Portugees Burgerlijk Wetboek (BW)).
Na de inwerkingtreding van de Europese Verordening (EU) 2016/1103 van 24 juni 2016 gelden nieuwe regels om te bepalen welk recht van toepassing is op alle huwelijken die worden aangegaan vanaf 29 januari 2019 en op huwelijken die werden aangegaan voor de datum waarop de Verordening van kracht werd indien de echtgenoten na29 januari 2019 een recht hebben gekozen dat van toepassing is op hun huwelijksvermogensstelsel.
Bij gebreke aan een rechtskeuze bepaalt artikel 26 het toepasselijk recht als volgt:
- De eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de echtgenoten na de huwelijkssluiting.
- Bij gebreke daaraan, de nationaliteit van beide echtgenoten op het tijdstip van de huwelijkssluiting. Dit criterium kan niet worden toegepast wanneer beide echtgenoten dezelfde dubbele nationaliteiten hebben.
- Bij gebreke daaraan, het recht van de staat waarmee de echtgenoten samen op het tijdstip van de huwelijkssluiting de nauwste band hadden.
Bij wijze van uitzondering en op voorwaarde dat een van de echtgenoten hierom vraagt, kan de bevoegde rechterlijke instantie beslissen dat het recht van een andere staat dan deze van de eerste gewone gemeenschappelijke verblijfplaats na de huwelijkssluiting van toepassing is (art. 22.3).
1.2. Hebben de echtgenoten de mogelijkheid het toepasselijke recht te kiezen? Zo ja, door welke beginselen wordt deze keuze dan bepaald (bijvoorbeeld voor welk recht kan gekozen worden, vormvereisten, retroactiviteit)?
Tot en met 28 januari 2019 kunnen de echtgenoten het toepasselijke recht niet kiezen (Art. 1718 BW).
Verordening (EU) 2016/1103 voorziet de mogelijkheid om het recht van een van de staten waarvan ten minste een van de echtgenoten de nationaliteit heeft of het recht van de gewone verblijfplaats van een van de echtgenoten op het ogenblik van het uitbrengen van de keuze, te kiezen als recht dat van toepassing is op hun huwelijksvermogensstelsel (art. 22). Deze keuze kan slechts geldig worden gemaakt vanaf 29 januari 2019 binnen het kader van een huwelijkscontract/huwelijkse voorwaarden of een rechtskeuzeovereenkomst (ook wel rechtskeuze ‘sec’ genoemd) en overeenkomstig de vormvereisten vermeld in artikel 23. In Portugal is de rechtskeuze pas geldig indien wordt vastgelegd in de vorm van een huwelijkscontract/huwelijkse voorwaarden, een authentieke notariële akte of een verklaring afgelegd voor een ambtenaar van het register van burgerlijke stand (art. 1710 Burgerlijk Wetboek).
Ten slotte heeft de keuze van het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensstelsel slechts gevolgen voor de toekomst, behalve indien de echtgenoten anders overeenkomen en zonder afbreuk te doen aan de rechten van derden.
