1 Ποιο δίκαιο εφαρμόζεται;
1.1. Ποιο είναι το δίκαιο που εφαρμόζεται αναφορικά με τις περιουσιακές σχέσεις ενός ζευγαριού; Ποια είναι τα κριτήρια/κανόνες που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου; Ποιες διεθνείς συνθήκες πρέπει να τηρούνται σε ορισμένες χώρες;
Στους γάμους που συνήφθησαν έως τις 28 Ιανουαρίου 2019 εφαρμόζονται οι βελγικοί εθνικοί κανόνες. Εάν οι σύζυγοι δεν προβούν σε επιλογή δικαίου, οι περιουσιακές σχέσεις τους διέπονται από το δίκαιο του κράτους στην επικράτεια του οποίου οι δύο σύζυγοι, μετά την τέλεση του γάμου, ορίζουν την πρώτη συνήθη διαμονή τους. Εάν οι σύζυγοι δεν έχουν κοινό τόπο διαμονής στο ίδιο κράτος, το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το δίκαιο του κράτους του οποίου την ιθαγένεια έχουν και οι δύο σύζυγοι κατά την τέλεση του γάμου. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το δίκαιο του κράτους στην επικράτεια του οποίου τελέστηκε ο γάμος. ( Άρθ. 51 του Κώδικα D.I.P. – [Code de droit international privé = Κώδικας ιδιωτικού διεθνούς δικαίου]). Δεν υπάρχουν διεθνείς συνθήκες που πρέπει να τηρούνται σε σχέση με συγκεκριμένες χώρες.
Μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1103 στις 24 Ιουνίου 2016, ισχύουν νέοι κανόνες για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου σε όλους τους γάμους που θα συναφθούν από τις 29 Ιανουαρίου 2019 αλλά και στους γάμους που συνήφθησαν πριν από την έναρξη ισχύος του όπου οι σύζυγοι έχουν ορίσει το εφαρμοστέο στις περιουσιακές τους σχέσεις δίκαιο μετά τις 29 Ιανουαρίου 2019.
Ελλείψει συμφωνίας επιλογής δικαίου, το άρθρο 26 παραθέτει την ιεραρχία των συνδετικών παραγόντων για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου, ως ακολούθως:
- Η πρώτη κοινή συνήθης διαμονή των συζύγων μετά την τέλεση του γάμου.
- Ελλείψει αυτού, η κοινή ιθαγένεια των συζύγων κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου. Το κριτήριο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση που οι σύζυγοι έχουν περισσότερες της μίας από κοινού ιθαγένειες.
- Ελλείψει αυτού, το δίκαιο του κράτους με το οποίο οι σύζυγοι έχουν από κοινού τον στενότερο δεσμό κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου.
Κατ' εξαίρεση, και εφόσον υποβληθεί αίτηση από οποιονδήποτε από τους συζύγους, η αρμόδια δικαστική αρχή μπορεί να αποφασίσει ότι εφαρμοστέο είναι το δίκαιο διαφορετικού κράτους από αυτού της πρώτης από κοινού συνήθους διαμονής των συζύγων μετά την τέλεση του γάμου (άρθρο 26, παράγραφος 3 ).
1.2. Οι σύζυγοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το εφαρμοστέο δίκαιο; Εάν ναι, ποιες αρχές διέπουν αυτή την επιλογή (π.χ. τα δίκαια προς επιλογή, οι τυπικές προϋποθέσεις, η αναδρομική ισχύς);
Έως τις 28 Ιανουαρίου 2019, οι σύζυγοι έχουν τη δυνατότητα επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου, ενώ μπορούσαν επίσης να επιλέξουν ένα από τα ακόλουθα νομικά καθεστώτα: (i) το δίκαιο του Κράτους στην επικράτεια του οποίου, μετά την τέλεση του γάμου, ορίζουν την πρώτη συνήθη διαμονή τους· (ii) το δίκαιο του Κράτους στην επικράτεια του οποίου ένας εξ αυτών, την εποχή της επιλογής, έχει τη συνήθη διαμονή του/της· (iii) το δίκαιο του Κράτους την ιθαγένεια του οποίου έχει ο ένας από τους δύο τον χρόνο της επιλογής ( Άρθ. 49 του Κώδικα D.I.P. ). Η επιλογή πρέπει να ορίζεται γραπτώς, να χρονολογείται και να υπογράφεται και από τα δύο μέρη ( Άρθ. 52, παρ. 1 in fine του Κώδικα D.I.P. ). Κατά κανόνα, η επιλογή έχει μόνο έννομες συνέπειες για το μέλλον, ωστόσο οι σύζυγοι μπορούν επίσης να αποφασίσουν διαφορετικά ( Άρθ. 50, παρ. 2 του Κώδικα D.I.P. ).
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/1103 παρέχει τη δυνατότητα επιλογής του δικαίου μίας εκ των χωρών της οποίας τουλάχιστον ένας εκ των συζύγων έχει την υπηκοότητα ή του δικαίου της χώρας στην οποία είχε τη συνήθη διαμονή του οποιοσδήποτε από τους συζύγους κατά τον χρόνο της επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου στο γαμικό περιουσιακό τους καθεστώς (άρθρο 22). Η επιλογή αυτή μπορεί να είναι έγκυρη μόνον μετά από τις 29 Ιανουαρίου 2019, στο πλαίσιο συμβάσεως γάμου ή συμφωνίας σχετικά με την επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου και σύμφωνα με τις τυπικές προϋποθέσεις που προβλέπονται από το άρθρο 23. Στο Βέλγιο, η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου πρέπει να περιβληθεί συμβολαιογραφικό τύπο και να προσλάβει μορφή δημοσίου εγγράφου (άρθρο 1392 Αστικού Κώδικα, εφεξής: CC).
Τέλος, η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου στις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων έχει αποτελέσματα μόνον για το μέλλον, εκτός εάν έχει συμφωνηθεί άλλως μεταξύ των συζύγων, και δεν θίγει τα δικαιώματα τρίτων.
